معاون پژوهشی پژوهشکده دارالحدیث با تشریح چگونگی بیان حدیث سلسلة الذهب از زبان امام رضا(ع) در میان مردم نیشابور تأکید کرد: هدف امام رضا(ع) از بیان حدیث این است که به ما بگویند محور دین توحید است و توحید هم باید از دریچه ولایت دیده شود.
حجت الاسلام احمد غلامعلی مدیر دفتر سیاستگذاریهای پژوهشی مؤسسه دارالحدیث در گفتگو با مهر در مورد حدیث "سلسلة الذهب" گفت: این حدیث، روایتی است که امام رضا(ع) در نیشابور فرمودند و معنی لغوی آن زنجیره طلایی است. از آنجایی که امام رضا در بیان این حدیث اسامی پدرانشان را که از بزرگان اسلام هستند، آوردند، این حدیث به "سلسلة الذهب" یعنی زنجیره طلایی معروف شد.
وی افزود: امام رضا(ع) در مسیر حرکت از مدینه به مرو و خراسان وقتی از شهر نیشابورمی گذشتند برخی مردم از ایشان درخواست سخنی به یادگار کردند و حضرت حدیثی را بیان فرمود.
حجت الاسلام غلامعلی تأکید کرد: امام ابتدا در بیان حدیث سلسله سند خود را اینگونه بیان می کند که من از پدرم شنیدم و پدرم از پدرش امام صادق شنید و ... یک یک اسامی اجداد خویش را تا امام حسین بیان می فرمایند و می گویند امام سجاد(ص) از امام حسین(ص) شنید و ایشان از امیرالمؤمنین و امیرالمؤمنین از پیامبر و پیامبر از جبرئیل شنید که خداوند فرمود " لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی" یعنی لا اله الا الله" قلعه من است و هرکس وارد این قلعه شود از عذاب من در امان خواهد بود.
عضو هیئت علمی دانشکده دارالحدیث تصریح کرد: تا اینجا را حضرت امام رضا(ع) بیان می فرمایند و قافله راه می افتد اما مردم یکباره می بینند که کاروان دوباره ایستاد و حضرت سر از کجاوه خویش بیرون می آورند و یک نکته دیگری را می فرمایند که " بشروطها و انا من شروطها" یعنی این" لا اله الا الله" که قلعه است یک شرطی دارد که من( به عنوان امام) از شروط آن هستم.
حجت الاسلام غلامعلی به نکته های معرفتی نهفته در حدیث سلسلة الذهب اشاره کرد و افزود: این حدیث از احادیثی است که در رجال سندش هم شیعه و هم سنی وجود دارند. نکته دیگر این است که در این حدیث راویان فضای صدور را به زیبایی تبیین کرده اند و حتی بیان شده که حضرت داخل کجاوه ای نشسته بودند و سرش را بیرون آورد؛ و ریزترین مطالب را در مورد فضای بیان حدیث عنوان کرده اند.
وی یادآور شد: نکته بعدی اینکه امام رضا(ع) سخن خود را به خداوند مستند می کند و در واقع حدیث سلسلة الذهب، حدیث قدسی است و این حدیث در عین کوتاهی اما بسیار تأثیرگذار است.
وی با بیان اینکه محور حدیث سلسلة الذهب توحید است، افزود: حضرت می فرماید هر کس وارد توحید شود و خدا را به یگانگی قبول داشته باشد در واقع وارد یک قلعه امن شده است و هیچ عذابی او را تهدید نمی کند. حدیث حالت فرمولی دارد یعنی برای هر کسی این راه را آسان می کند یعنی انسان به محض ورود به قلعه توحید از هرگونه عذاب در امان است مثلا اضطراب، ناآرامی، دروغگویی و... نمونه هایی از عذاب است و اگر انسان توحیدباور باشد خود به خود عذابهای دنیوی و اخروی را برطرف می کند.
مدیر دفتر سیاستگذاریهای پژوهشی مؤسسه دارالحدیث تصریح کرد: نکته دیگر اینکه حضرت ابتدا نفرمودند "بشروطها و انا من شروطها" بلکه گذاشتند قافله حرکت کرد( فلما مرة راحلة) اما همینکه کاروان حرکت کرد مردم یکباره می بینند کاروان ایستاد و حضرت ما را ندا داد (نادانا) و فرمود: "بشروطها و انا من شروطها" گویی که مردم را دوباره متوجه می کنند که حواستان باشد که این حدیثی که گفتم شرط اساسی دارد و آن ولایت است؛ توحیدی واقعی است که از دریجه امامت و ولایت نگاه شود در غیر این صورت توحیدی ناقص است.
حجت الاسلام غلامعلی افزود: امام رضا(ع) در مسیری این حدیث را بیان می کند که او را به سمت خراسان به عنوان ولایتعهد می برند اما ایشان با عنوان "انا من شروطها"نشان می دهد که شخصیت حقوقی من که امام مسلمین هستم باید مورد توجه قرار گیرد.
وی در مورد هدف امام رضا از بیان این حدیث در میان مردم نیشابور گفت: آنچه می توان از این حدیث به عنوان هدف امام برداشت کرد این است که امام رضا(ع) می خواهد در جمع این همه مردم مشتاق نیشابور حدیثی به یادگار بگذارد که محور اساسی تربیت دینی مردم ایران و جهان باشد.
این کارشناس علوم حدیثی در پایان تأکید کرد: این حدیث اثر خود را گذاشت و ما می بینیم که پس از امام رضا که ورودشان به نیشابور حادثه عظیمی بوده در میان سنی و شیعه ارادت خاصی به ایشان پیدا می شود و این حدیث را همواره محور کار خود قرار داده اند.ه دف امام رضا از بیان این حدیث این است که به ما بگویند محور دین توحید است و توحید هم باید از دریچه ولایت دیده شود.